عقد آریایی همراه متن کامل، لیست وسایل و جزئیات اجرای خطبه
در دنیای شلوغ امروز که فاصله‌مان با جهان گذشته مدام عمیق‌تر و بیشتر می‌شود، بازگشت به ریشه‌ها و تلاش برای زنده نگه داشتن سنت‌های فرهنگی، نه‌تنها نشانه‌ای از هویت‌دوستی، بلکه تلاشی برای معنا بخشیدن دوباره به مفاهیم انسانی چون عشق، تعهد و پیوند است. عقد آریایی یکی از این آیین‌های زیباست که در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در دل بسیاری از زوج‌های ایرانی پیدا کرده است. اما عقد آریایی اصلی دقیقا چیست؟ چه تفاوتی با عقد رسمی دارد و چرا مورد توجه نسل امروز قرار گرفته است؟ در این مقاله با مفهوم، تاریخچه، متن سوگند آریایی، نقش آن در مراسم‌های امروزی و نکات حقوقی آن آشنا می‌شویم.
تاریخچه عقد آریایی باستانی
پیشینه عقد آریایی به زمان رواج دین زرتشتی در میان ایرانیان بازمی‌گردد. عقد یا پیوند زناشویی در ایران باستان، به خصوص در دوران زرتشتی، امری اجتماعی و خانوادگی و همزمان، آیینی مقدس و معنوی بود. متاسفانه منابع تاریخی محدودی جزئیات دقیق این مراسم را برای ما شرح داده‌اند، اما با تکیه بر متون اوستایی و نوشته‌های پهلوی، می‌شود تصویری کلی از ساختار و مفاهیم حاکم بر این آیین ترسیم کرد.
عقد آریایی تاریخچه ای طولانی دارد. در دین زرتشت، ازدواج آریایی عملی ستوده و موجب بقای نسل بود؛ همچنین یکی از وظایف دینی فرد در راستای نظم اشا (نظم کیهانی و اخلاقی جهان) تلقی می‌شد. مراسم پیوند با حضور موبد، خانواده‌ها و جمعی از نزدیکان برگزار می‌شد و زن و مرد سوگندهایی بر پایه راستی، همراهی، احترام متقابل و پرهیز از دروغ یاد می‌کردند. این سوگندها به زبان اوستایی یا پهلوی بود و مفاهیمی مثل یگانگی، پایداری در دشواری‌ها و ابراز مهر را شامل می‌شد.
نکته مهم این است که عقد آریایی به شکل امروزی، بازسازی مدرن و شاعرانه‌ای از مراسم اصلی و باستانی آن است؛ نه بازتابی دقیق از یک رسم تاریخی. در واقع، آنچه امروز به نام عقد آریایی شناخته می‌شود، بیشتر یک آیین نمادین با حال و هوایی فرهنگی و یادآور مراسم عقد و عروسی ایرانیان باستان است.
عقد آریایی باستانی
عقد آریایی چیست؟
در مراسم عقد آریایی، زوجین با خواندن متنی شاعرانه و پر احساس، تعهد خود را به یکدیگر اعلام می‌کنند. جملاتی مانند «تو را برگزیدم از میان همه خوبان...» آغازگر این پیوند عاشقانه است که در فضایی صمیمی، با حضور مهمانان و به زبان فارسی خوانده می‌شود.
این آیین، گرچه جایگاه قانونی و حقوقی ندارد و به‌عنوان سند ازدواج رسمی محسوب نمی‌شود، اما از نظر فرهنگی و معنوی برای بسیاری از زوج‌ها باارزش است. عقد آریایی تلاش دارد با استفاده از زبان و مفاهیم عاشقانه و اخلاقی، فضای ازدواج را از حالت رسمی و حقوقی صرف خارج کرده و آن را به تجربه‌ای انسانی‌تر، ریشه‌دارتر و معنوی‌تر تبدیل کند.
مراحل عقد آریایی
ممکن است برایتان این سوال ایجاد شده باشد که عقد آریایی به چه صورت است؟ مراسم عقد آریایی شامل چند مرحله است که در ادامه به صورت کامل بررسی می‌کنیم و به این سوال پاسخ می‌دهیم که خطبه عقد آریایی چیست.
به صورت کلی، مراحل عقد آریایی شامل موارد زیر است:
آغاز مراسم عقد آریایی و خوشامدگویی
مراسم عقد آریایی با خوشامدگویی مجری یا عاقد (پیمان‌بان) آغاز می‌شود. او درباره اهمیت عشق، وفاداری و پیوند انسانی صحبت می‌کند و فضای مراسم را برای اجرای آیین عقد آماده می‌سازد.
سوگند اول داماد
در شروع عقد آریایی، پیمان‌بان از داماد می‌پرسد:
«در نزد انجمن، آیا به طراوت بهاران سوگند یاد می‌کنی تا همواره آنچه بر خود روا می‌داری بر همسر خویش روا داری و آنچه بر خود نمی‌پسندی بر او نیز نپسندی؟ برای او شویی وفادار و برای فرزندانت پدری خردمند و راهگشا باشی؟»
داماد پاسخ می‌دهد: «سوگند یاد می‌کنم.»
سوگند اول عروس
پس از ادای سوگند داماد، پیمان‌بان از عروس می‌پرسد:
«در نزد انجمن، آیا به سرسبزی و باروری تابستان سوگند یاد می‌کنی تا با همسر خویش مهربان و همدل باشی و غرور و احترام او را همواره به جای آوری؟ نیاز او را نیاز خود بدانی و در بی‌نیازی و بی‌آزی همساز و همگام وی باشی؟»
عروس پاسخ می‌دهد: «سوگند یاد می‌کنم.»
سوگند دوم داماد
سپس پیمان‌بان از داماد می‌پرسد:
«در نزد انجمن، آیا به رنگارنگی پاییز سوگند یاد می‌کنی تا همواره پشتیبان و یاور وی باشی در شادی‌ها، غم‌ها، دارا و نداری‌ها، تندرستی و بیماری، منزلت بانوی خویش را در تنهایی و در میان انجمن چون گوهری یگانه پاس داری؟»
داماد پاسخ می‌دهد: «سوگند یاد می‌کنم.»
سوگند دوم عروس
پیمان‌بان از عروس می‌پرسد:
«در نزد انجمن، آیا به سپیدی و پاکی زمستان سوگند یاد می‌کنی که همواره اجاق گرمی‌بخش بختتان را روشن و پرفروغ نگه داری و برای او همسری وفادار و برای فرزندانت مادری دلسوز و مهربان باشی؟ به خانه‌ات شادی و گرمی بخشیده و هر آنچه در توان داری را در آذین‌بندی و پاکی آن به کار گیری؟»
عروس پاسخ می‌دهد: «سوگند یاد می‌کنم.»
عقد آریایی
خواندن متن پیمان توسط داماد
پس از ادای سوگندها، پیمان‌بان متن زیر را می‌خواند و داماد پس از او تکرار می‌کند:
«به نام نامی یزدان
تو را من برگزیدم از میان این همه خوبان
برای زیستن با تو، میان این همه گواهان
بر لب آرم این سخن با تو، وفادار خواهم ماند
در هر لحظه، در هر جا، پذیرا می‌شوی آیا؟
تو با من این چنین هستی که من با تو؟»
خواندن متن پیمان توسط عروس
پیمان‌بان متن زیر را می‌خواند و عروس پس از او تکرار می‌کند:
«به نام نامی یزدان
پذیرا می‌شوم، مهر تو را از جان، هم‌اکنون
باز می‌گویم میان انجمن با تو، وفادار تو خواهم ماند
در هر لحظه، در هر جا برای زیستن با تو
تو هم با من چنان با مهر پیمان کن، که من با تو.»
سوگند مشترک عروس و داماد
سپس عروس و داماد با هم می‌گویند:
«تو چون هم‌آشیان خواهی شد با من
تمام عمر خواهم بود یک جان در دو بدن با تو
بهشت عشق سازم خانه را
سرشار از مهر و نور و عطر و یاسمن با تو.»
گواهی بانوان همراه
در این بخش از آداب و رسوم عروسی ایرانی، سه بانوی حاضر در مراسم (نمادهای سپندارمذ، آناهیتا و میترا) به ترتیب می‌گویند: «گواهی می‌دهم پیمان بستن شما را.»
مراسم عقد آریایی
شادباش و نیایش پایانی
پس از انجام مراسم عقد، پیمان‌بان اعلام می‌کند: «شادباش ما و انجمن را پذیرا باشید.» سپس نیایش پایانی را می‌خواند:
«به نام دادار نیک‌اندیش
پروردگار دانا و توانا، ای یزدان پاک، ای دگرگون‌ساز دل‌ها و روشنی‌بخش چشم‌ها، ای به‌آیین گرداننده شبان و روزان، ای سامان‌بخش نابسامانی‌ها و ای زداینده پریشانی‌ها، ای هستی‌ده و هستی‌بخش… تو را سپاس می‌گوییم که به این دو یار مهربان، مهر خویش ارزانی داشتی تا زندگی‌شان را با پیوند دست‌ها و دل‌هایشان آغاز نمایند...»
شاعر متن عقد آریایی کیست؟
شاید برایتان جالب باشد بدانید که متن معروف «متن عقد آریایی به نام نامی یزدان» که امروزه در برخی از مراسم‌های ازدواج به‌صورت نمادین اجرا می‌شود، در واقع شعری از فریدون مشیری، شاعر نامدار معاصر ایران است.
این شعر با عنوان «پیمان زندگی» در سال 1374 به درخواست یکی از دوستان مشیری سروده شده و پس از درگذشت او در سال 1384، در کتاب «نوایی هم‌آهنگ باران» منتشر شد.
عقد آریایی توسط چه کسی خوانده می شود؟
برخلاف عقد شرعی که حتما باید در عقد محضری توسط عاقد خوانده شود، برگزاری عقد آریایی و خواندن آن بر عهده هر کسی می‌تواند باشد. در واقع، عروس و داماد می‌توانند از میان بستگان و نزدیکان خود شامل اعضای نزدیک فامیل گرفته تا دوستان، یک نفر را به عنوان عاقد عقد آریایی انتخاب کنند.
به طور کلی، مراسم عقد آریایی اغلب توسط یکی از این افراد خوانده و اجرا می‌شود:
مجری یا عاقد نمادین
خود زوجین
افراد خاص یا هنرمندان مهمان
بررسی عقد آریایی از لحاظ قانونی و شرعی
با وجود اینکه در سال‌های اخیر مراسم عقد آریایی به عنوان یک آیین فرهنگی و نمادین در میان زوج‌های ایرانی رایج شده است، لازم است بدانیم که این مراسم از لحاظ قانونی و شرعی چه جایگاهی دارد.
به طور کلی، این مراسم فاقد اعتبار قانونی و شرعی است؛ مگر اینکه در کنار آن، عقد رسمی و شرعی نیز به طور جداگانه انجام شود.
مراسم عقد آریایی ایرانی به خاطر نداشتن ساختار رسمی، نبود صیغه شرعی و عدم ثبت در دفاتر ازدواج، هیچ ارزش حقوقی و قانونی ندارد. بنابراین اگر فقط این مراسم برگزار شود، از نظر قانون، زوجین زن و شوهر محسوب نمی‌شوند و از حقوق قانونی ازدواج (مانند مهریه، ارث، نفقه و ...) برخوردار نخواهند بود.
ثبت عقد آریایی در دفتر اسناد رسمی چگونه است؟
با وجود محبوبیت روزافزون مراسم عقد آریایی در میان زوج‌های ایرانی، باید تأکید کنیم که عقد آریایی به تنهایی قابلیت ثبت رسمی در دفاتر ازدواج یا اسناد رسمی را ندارد. این مراسم، همان‌طور که پیش‌تر توضیح دادیم، فاقد ارزش قانونی و شرعی است و صرفا یک آیین فرهنگی و نمادین محسوب می‌شود.
بسیاری از زوج‌ها، عقد شرعی و قانونی را پیش یا پس از مراسم عقد آریایی انجام می‌دهند تا هم جایگاه شرعی و قانونی ازدواج رعایت شود و هم مراسم فرهنگی مورد علاقه‌شان اجرا شده باشد.
در سفره عقد آریایی چه مواردی وجود دارد؟
وسایل سفره عقد آریایی با الهام از سنت‌های کهن ایرانی، شامل مجموعه‌ای از اقلام نمادین هستند که هریک مفهومی خاص در زندگی مشترک دارند.
در ادامه، 7 وسیله اصلی سفره عقد ایرانی را بررسی می‌کنیم. این وسایل شامل موارد زیر هستند:
آینه و شمعدان: آینه نماد روشنایی و شفافیت در زندگی مشترک است و شمعدان‌ها نشان‌دهنده گرما و روشنایی مسیر زندگی زوجین هستند.
تخم مرغ: نماد تولد و تداوم نسل؛ قرار دادن تخم‌مرغ در سفره عقد، آرزوی فرزندآوری و استمرار نسل را بیان می‌کند.
نان و پنیر و سبزی: نان نشانه برکت، پنیر نماد صبر و سبزی‌ها (مانند تره و ریحان) نشان‌دهنده سلامتی و سرسبزی زندگی هستند. تزیین نان و پنیر و سبزی سفره عقد هم می‌تواند بنا به سلیقه عروس متفاوت باشد.
گردو، بادام و فندق: گردو نماد طول عمر، بادام نماد روشنایی و فندق نشان‌دهنده برکت و ثروت در زندگی مشترک است.
نقل و سکه: نقل نماد شیرینی و سکه‌ها نشان‌دهنده افزایش روزی و برکت در زندگی زناشویی هستند.
کله‌قند و نبات: کله قند برای ساییدن بر سر عروس و داماد به‌منظور آرزوی شیرینی و خوشبختی و نبات نماد شیرینی و خوش‌کامی در زندگی است. البته در این بین از تزیین نبات سفره عقد هم غافل نشوید.
گل طبیعی: گل‌ها نماد زیبایی، طراوت و عشق زنده هستند که فضای سفره را زیباتر می‌کنند.
سفره عقد آریایی
هزینه عقد آریایی چقدر است؟
هزینه عقد آریایی بسته به سبک برگزاری، محل مراسم، مجری، وسایل سفره عقد، آیتم‌های هنری مثل موسیقی زنده یا شعرخوانی و خدمات جانبی مثل عکاسی و پذیرایی متفاوت است.
در کل، هزینه عقد آریایی می‌تواند از یک مراسم ساده و نمادین گرفته تا یک اجرای لوکس و سفارشی، بسیار متغیر باشد و کاملا به سلیقه و بودجه زوجین بستگی دارد.
برگزاری جشن عقد آریایی در بهترین باغ تالارها با تشریفات ثمین
اگر شما هم خواهان برگزاری مراسم عقد آریایی هستید و می‌خواهید این مراسم به‌یادماندنی و مهم، خاص، اصیل و متفاوت برگزار شود، تشریفات ثمین این امکان را برای شما فراهم کرده است تا آیین عقد آریایی را در مجلل‌ترین باغ‌تالارهای تهران و اطراف آن، با طراحی اختصاصی، اجرای هنری و فضایی آمیخته با فرهنگ ایرانی برگزار کنید.
از سفره‌های چشم‌نواز با المان‌های سنتی گرفته تا اجرای موسیقی زنده و ثبت لحظه‌ها با حرفه‌ای‌ترین تیم تصویربرداری، همه‌چیز آماده است تا مهم‌ترین روز زندگی‌تان، به یادماندنی‌ترین آن باشد. برای برگزاری مراسم عقد آریایی خود با ما تماس بگیرید.