آداب و رسوم عروسی ایرانی

آداب و رسوم عروسی در ایران قسمت های مختلفی دارد و این قسمت ها می‌توانند از شهری به شهر دیگر یا حتی بین اقوام و خانواده های مختلف، تفاوت بسیاری داشته باشند. این تفاوت در آداب و رسوم در بخش های جزئی بوده و به جرات می توان گفت در تمام نقاط کشور کلیات مشترک بوده و از خاستگاری آغاز شده با بله برون و عقد کنان ادامه یافته و بعد با مراسماتی مانند حنابندان، پاگشا، جشن عروسی و پاتختی ادامه و به پایان می رسد. در این مطلب از تشریفات مجالس ثمین، به معرفی این رسومات و توضیحاتی در مورد آداب و رسوم عروسی در ایران می پردازیم.

خواستگاری

اولین مرحله از آداب و رسوم عروسی ایرانی مراسم خواستگاری می باشد. خواستگاری مهمانی است که در منزل عروس برگزار شده و معمولا در اولین جلسه آن مادر و خواهر داماد و مادر و خواهر عروس و عروس آینده در آن حضور دارند. در اولین نوبت خواستگاری خانواده داماد دختر را دیده و در صورتی که رضایت داشته باشند، شرایط دختر را برای ازدواج پرسیده و سپس این شرایط را در منزل خود و در حضور پسر و دیگر افراد خانواده بررسی می کنند.

بعد از اینکه شرایط اولیه برای دو خانواده تایید شده باشد، قرار برای جلسات بعدی گذاشته شده و در نوبت بعدی داماد آینده نیز حضور دارد. دختر و پسر در این جلسه با یکدیگر به گفتگو پرداخته و با هم آشنا می شوند. اگر نیازی به آشنایی بیشتر در مورد اخلاق و روحیات داشته باشند مدتی از سمت دو خانواده، مخصوصا خانواده دختر تعیین می شود تا دختر و پسر یکدیگر را ملاقات کرده یا به صورتی تلفنی با هم در ارتباط باشند. ممکن است در این مدت دو طرف به نتیجه ی دلخواه خود رسیده و تصمیم به ازدواج بگیرند یا بالعکس.

خواستگاری کردن

بله برون

بعد از اینکه دختر و پسر و خانواده های آنها به رضایت اولیه رسیدند، تصمیم به تبادل انتظارات و خواسته هایشان داشته تا هر چه زودتر و در بهترین شریط این ازدواج صورت گیرد. در مراسم بله برون خانواده دختر و پسر و گاهی بزرگترهای دو خانواده حضور دارند. مشخص کردن مقدار مهریه، شیربها، جهیزیه، تاریخ عقد و عروسی، حق طلاق و حق مسکن و هر موضوع دیگری که به شروع زندگی مشترک فرزندانشان مربوط می باشد مورد بررسی قرار می گیرد.

این مراسم که معمولا در منزل پدری عروس انجام می شود، یک میهمانی کاملا رسمی است. ممکن است برخی از خانواده ها برای رفاه خیال خودشان و بالا بودن تعداد میهمانان این مراسم را در روف گاردن یا سالن های مخصوص بله برون برگزار کنند.

عقدکنان

یکی دیگر از مراسمات مربوط به آداب و رسوم عروسی ایرانی، عقدکنان می باشد. در مراسم عقد کنان، دختر و پسر به عقد یکدیگر درآمده و سند ازدواج آنها در دفترخانه و شناسنامه هایشان ثبت می شود. جشن عقدکنان معمولا در منزل پدری عروس برگزار شده و تعداد میهمانان مختصرتر و کمتر از جشن عروسی می باشد.

اگر خانواده ای تمایل به برگزاری جشن مفصل تری داشته باشد، این جشن را در تالار یا باغ تالار برگزار کرده و میهمانان بیشتری را به این جشن دعوت می کند. در مراسم عقد، خطبه عقد خوانده شده و حلقه ازدواج بین زوجین رد و بدل می شود. امروزه به این مراسم برگزاری عقد آریایی نیز افزوده شده است.

مراسم عقد و نامزدی

پاگشا

یکی از زیباترین قسمت های مربوط به آداب و رسوم عروسی ایرانی مراسم پاگشا می باشد. بعد از اینکه دختر و پسری با یکدیگر ازدواج کردند، افراد خانواده و فامیل آنها را به منزل خود دعوت کرده تا به این وسیله آشنایی بیشتر صورت گیرد. هدف دیگر از پاگشا، شروع رفت و آمد و دعوت به دیدارهای بیشتر بین دو خانواده می باشد. در آداب و رسوم ایرانیهدیه دادن به عروس و داماد به بهانه های مختلف مشاهده می شود. در مراسم پاگشا نیز هدیه ای از طرف میزبان به میهمان یعنی همان تازه عروس و داماد تقدیم می شود. این هدیه نشانی از محبت و به یادگار بوده و به نوعی کمکی محسوب می شود برای عروس و داماد تا هر چه زودتر وسایل زندگیشان را کامل کنند.

حنابندان

از قدیمی ترین رسومات در جریان ازدواج و عروسی ایرانی حنابندان می باشد که در شهرها و خانواده های بسیاری مرسوم بوده و همچنان برگزار می شود. مراسم حنابندان در برخی از شهرها، در روز عقد انجام شده و بعد از خواندن خطبه عقد برگزار می شود. در برخی از اقوام این مراسم قبل از مراسم عروسی و شروع زندگی مشترک انجام می شود. در مراسم حنابندان، حنای آماده شده در سینی هایی تزیین شده قرار می گیرد و توسط خواهر عروس یاخواهر داماد و یا طبق رسومات بزرگ خانواده دو طرف در دست عروس و داماد قرار داده می شود. در برخی از خانواده ها مقداری از این حنا به دختران و پسران دم بخت هدیه داده می شود.

جهازبرون

قبل از برگزاری مراسم عروسی، طی مراسمی به نام جهازبرون، جهیزیه از منزل پدری عروس به منزل جدید عروس و داماد انتقال می یابد. در برخی از اقوام این مراسم همراه با گروه موسیقی و ساز می باشد، البته این مراسم بیشتر در روستاها یا محله های کوچک قابل انجام می باشد. با توجه به شلوغ شدن شهرها، زیاد بودن اقلام جهیزیه و دور شدن فاصله ها امکان انتقال جهیزیه توسط افراد همراه با موسیقی غیرقابل اجرا می باشد. امروزه مراسم جهازبرون توسط خودروهای مخصوص جابجایی وسایل صورت می گیرد. بعد از انتقال جهیزیه، چیدمان منزل عروس توسط خانواده داماد و طبق سلیقه عروس و داماد انجام می شود.

جشن عروسی

طبق آداب و رسوم مربوط به عروسی ایرانی، شروع زندگی مشترک عروس و داماد با برگزاری جشن عروسی مفصل در تالار همراه می باشد. در این مراسم تمام افراد خانواده، فامیل، دوستان و آشنایان دعوت شده و به شادی و پایکوبی می پردازند تا شروع زندگی مشترک دختر و پسر با خوشحالی و شادی باشد.

مراسم عروسی باشکوه

پاتختی

یکی دیگر از رسومات قدیمی عروسی ایرانی، پاتختی می باشد. مراسم پاتختی در اولین روز زندگی مشترک زوجین و در منزل تازه عروس و داماد برگزار می شود. در این مراسم فقط بانوان حضور داشته و به شادی و پایکوبی پرداخته و همچنین در برخی از شهرها، شرکت کننده ها در جشن پاتختی، هدایایی را به عروس و داماد تقدیم می کنند.

ماه عسل

اولین سفری که تازه عروس و داماد بعد از عقد یا بعد از شروع زندگی مشترکشان، با یکدیگر می روند، به نام ماه عسل شناخته می شود. در این سفر هیچ کس همراه عروس و داماد نبوده تا آنها زمان بیشتری را به یکدیگر اختصاص دهند.

سخن آخر