مراسم عقد و عروسی ایرانیان باستان چگونه بوده است

عقد و عروسی ایرانیان باستان از مهم ترین اتفاقات زندگی هر شخص بوده است. یکی از زیباترین اتفاقات زندگی از زمان باستان تا کنون، بین ایرانیان ازدواج و تشکیل خانواده بوده است. امروزه نیز ازدواج از اهمیت بالایی برخوردار بوده تا جایی که به یکی از مهم ترین اعتقادات دینی نیز تبدیل شده است.

در زمان ایرانیان باستان و از زمان زرتشت نیز ازدواج یکی از فرایض دینی بوده و مقدس ترین پیمان محسوب می شد. مراسم عقد و عروسیایرانیان باستان طبق آیین و رسومات خاصی صورت می گرفته و ازدواج در چند دسته تقسیم می شده است. در ادامه این مطلب از خدمات مجالس ثمین به بررسی مراسم عقد و عروسی ایرانیان باستان پرداخته و انواع و اقسام ازداج را معرفی می کنیم.

عقد و عروسی ایرانیان باستان

اهمیت عقد و عروسی در ایران باستان

یکی از نشانه های دیگر از اهمیت داشتن ازدواج ایرانیان باستان این است که اگر ازدواج نکرده بود به او مقام و منصبی نمی دادند. با بانوانی که ازدواج می کردند نیز امتیازهای مختلفی تعلق می گرفت. از دیگر نشانه های اهمیت ازدواج این بوده است که اگر فردی قبل از ازدواج فوت می کرد به نام و یاد او هزینه ی ازدواج دو نفر توسط خانوده ی شخصی که مجرد بوده و فوت شده پرداخت می شده است.

انواع عقد و ازدواج ایرانیان باستان

ازدواج ایرانیان باستان بسته به شرایطی که زن و مرد داشته اند نام های مختلفی داشته است که در ادامه به تفکیک آنها را توضیح خواهیم داد.

• شاه زن

شاه زن یا پادشاه زن برترین نوع ازدواج ایرانیان باستان بوده است. این نام به ازدواجی اطلاق می شده است که در دختری در زمان بلوغ با اجازه و رضایت پدر و مادرش به عقد پسری در می آمد. این ازدواج که با رضایت کامل پدر و مادر دختر انجام میشد در بالاترین مرتبه بوده است. در این ازدواج بانوان از کاملترین حقوق و مزایای ازدواج برخوردار بوده اند. این ازدواج نخستین ازدواج دختر نیز بوده است.

• چاکر زن

نوع دیگری از ازدواج در ایران باستان ازدواج چاکر زن بوده است. این ازدواج بین زنی بیوه یا مرد و زنی که برای دومین بار ازدواج می کرده اند صورت می گرفته است. ازدواج دوم یعنی زن و مرد هر دو یا یکی از همسر قبلی طلاق گرفته باشد یا همسر اول هر دو یا یکی از آنها فوت کرده باشد. در ازدواج چاکر زن، حقوق و مزایای زن مانند شاه زن بوده است و باید به طور کامل توسط شوهر دوم پرداخت می شده است.

تفاوت ازدواج چاکر زن این بوده است که بعد از مرگ زن تمام هزینه های کفن و دفن و سایر هزینه ها تا روز سی ام مرگ توسط همسر دوم یا خانواده همسر دوم پرداخت می شده است و هزینه های دیگر مراسمات بعد از روز سی ام را باید همسر اول و یا خانواده همسر اول پرداخت می کردند. دلیل این تفاوت در پرداخت هزینه ها این بوده است که ایرانیان باستان معتقد بوده اند زن بعد از مرگ و در دنیای دیگر با همسر اول خود زندگی خواهد کرد.

• ستر زن

این نوع ازدواج نیز به دلیل اهمیت بسیار بالای ازدواج در بین ایرانیان باستان بوده است. در ستر زن اگر فرد بالغی قبل از اینکه ازدواج کند، فوت می کرد، پدر و مادر یا اعضای خانواده اش تمام هزینه های ازدواج یک دختر و پسر را به نام و یاد فرد درگذشته پرداخت می کرده اند. پسر و دختری که با این هزینه و نام ازدواج می کردند تعهد می دادند که یکی از پسران خود را به فرزند خواندگی فرزند درگذشته ی آن خانواده درآورند.

جشن عروسی ایرانیان باستان

• خودسر زن

در ایران باستان اگر دختر و پسری به اصرار و بدون رضایت خانواده تصمیم به ازدواج با یکدیگر می گرفتند، با منع قانونی روبرو نمی شدند. دختر و پسر با وجود عدم رضایت والدین این ازدواج را با نام خود سر زن یا خود رای زن به ثبت می رسانده اند. دختری که به صورت خودسر زن ازدواج می کرد، از ارث والدین خود محروم میشده است. والدین در صورت تمایل می توانستند مالی را به او ببخشند یا در وصیت خود خواستار دادن ارث به او شوند.

• ایوک زن

یکی دیگر از انواع ازدواج در ایران باستان، ازدواجی به نام ایوک زن بوده است. اگر مردی فرزند یا فرزندان دختر داشته و صاحب فرزند پسر نبود ازدواج یکی از دخترانش را به نام ایوک زن به ثبت می رساند. در ازدواج ایوک زن، اولین فرزند پسری که توسط دختر به دنیا می آمد را به نام پدر دختر می گرفتند و به فرزندی او در می آوردند.

سفره عقد و عروسی ایرانیان باستان

در مراسم عقد و عروسی ایرانیان باستان سفره عقد را سفره ی گواه گیری می گفته اند. در این سفره ی عقد یک دستمال به رنگ سبز، یک عدد انار شیرین، یک عدد تخم مرغ، نقل، شیرینی، قیچی، آویشن و نخ و سوزن سبز وجود داشته است. از دیگر وسایل لازم برای سفره گواه گیر می توان به شمع روشن، گلاب، آینه،کتاب اوستا، برنج، سنجد و مخلوط هفت آجیل شیرین اشاره کرد.

هر یک از وسایل داخل سفره گواه گیر نشانه و دلیلی بوده است. کتاب اوستایا نگاره اشو زرتشت نشان این بوده است که عروس و داماد برابر دستورات آنها رفتار کرده و فرزندانشان را نیز تابع قوانین دینی تربیت خواهند کرد. قند سبز نشان سبزبختی و شیرین کامی بوده و چادر شب روی دوش داماد و دستمال سبز داخل سفره نشان از این بوده که مخارج زندگی بر دوش داماد می باشد.

انار شیرین نشان شیرین کامی و فرزندان زیاد، نقل نشان شیرینی بخت و کام،برنج نشان برکت و سنجد نشانی ازعشق و دلدادگی داشته اند.آویشن داخل سفره گواه گیر را موبد در لحظه ی خواندن اوستای سلامتی بر روی شانه ی عروس و داماد می ریخته که نشان از خوشبویی و سرزندگی هر دو داشته اشت. نخ و سوزن نشان پیوند دو نفر، قیچی نشان همدلی، همکاری و هم اندیشی بین آنها بوده است.

لباس عروس و داماد در مراسم عقد و عروسی ایرانیان باستان